Κολμπέρ, Zαv Μπατίστ

(Jean Batiste Colbert, Ρενς 1619 – Παρίσι 1683). Γάλλος πολιτικός. Προερχόταν από την εμπορική αστική τάξη και το 1651 έγινε οικονομικός διαχειριστής του υπουργού του Λουδοβίκου ΙΔ’, Μαζαρέν, ο οποίος τον υπέδειξε στον βασιλιά πριν πεθάνει (1661). Το ίδιο έτος ο Κ. έγινε μέλος του συμβουλίου των οικονομικών, το 1665 διορίστηκε γενικός ελεγκτής των δημόσιων οικονομικών και το 1669 υπουργός Βασιλικού Ταμείου και Ναυτικών. Από τη στιγμή αυτή και έως τον θάνατό του ο Κ. είχε συγκεντρώσει στα χέρια του όλη τη διοικητική εξουσία της Γαλλίας, θέτοντας έτσι τη σφραγίδα της προσωπικότητας και της δραστηριότητάς του σε όλη τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ’. Ο Κ. αντιλαμβανόταν ότι τα πολιτικά προβλήματα ήταν συνυφασμένα με τα οικονομικά. Κατά συνέπεια έστρεψε την προσοχή του κυρίως στην αναδιοργάνωση των οικονομικών του κράτους, με σκοπό να ενισχύσει τον συγκεντρωτικό χαρακτήρα, υλοποιώντας ταυτόχρονα τα σχέδια του βασιλιά. Ο Κ. εφάρμοσε μια πιο ευέλικτη και ορθολογιστική πολιτική, περιόρισε τις αυθαιρεσίες στην είσπραξη των φόρων και εγκαινίασε το σύστημα της σύνταξης των προϋπολογισμών. Το ισοζύγιο, όμως, που επετεύχθη κλονιζόταν διαρκώς από τους δαπανηρούς πολέμους του Λουδοβίκου ΙΔ’. Παρ’ όλα αυτά, διατηρήθηκε, έστω και με δυσκολία, ακόμα και μετά τον πόλεμο της Ολλανδίας, χάρη στη δημιουργία του μονοπωλίου των καπνών και στην επιβολή φόρου στο χαρτόσημο. Πιστεύοντας ότι έπρεπε να αυξηθεί η εθνική παραγωγή προκειμένου να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα, ο Κ. εγκαινίασε μια οικονομική πολιτική εμπνευσμένη από τις εμποροκρατικές αντιλήψεις της εποχής, η οποία έμεινε γνωστή ως κολμπερτισμός (βλ. παρακάτω). Η πολιτική αυτή ευνοούσε τη δημιουργία νέων βιομηχανιών, οργανωμένων σύμφωνα με το κεφαλαιοκρατικό σύστημα, προσπαθώντας να συντρίψει την ισχυρότατη αντίδραση των συντεχνιακών οργανισμών. Μεταξύ άλλων, ενίσχυσε τις λεγόμενες βασιλικές παραγωγικές επιχειρήσεις, οι οποίες αφενός αποτελούσαν ιδιοκτησία του ίδιου του στέμματος, αφετέρου προστατεύονταν από το κράτος. Ενθάρρυνε επίσης την ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας και την αποικιακή επέκταση, υποστηρίζοντας τη δημιουργία δύο μεγάλων προνομιούχων εταιρειών (1664): της Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών και της Εταιρείας των Δυτικών Ινδιών. Για την ανάπτυξη του εσωτερικού εμπορίου και της βιομηχανικής αγοράς, βελτίωσε τις συγκοινωνίες και κατασκεύασε, μεταξύ άλλων, τη διώρυγα του Νότου (1666-81). Τα γράμματα και οι τέχνες τέθηκαν υπό τη βασιλική προστασία, με την ίδρυση πολλών ακαδημιών στο Παρίσι, στις επαρχίες και στο εξωτερικό. Ωστόσο, το οικονομικό σχέδιο του Κ. δεν έδινε μεγάλη σημασία στη γεωργία. Οι γεωργικές δυσκολίες και η βιομηχανική κρίση που εντάθηκε μετά το 1690 (εν μέρει λόγω των περιορισμών που επέβαλε ο κρατικός έλεγχος) υπήρξαν οι αιτίες της δυσπραγίας, η οποία άρχισε να μαστίζει τη Γαλλία στις αρχές του 18ου αι. κολμπερτισμός. Οικονομική θεωρία, αυστηρά εθνικιστική, η οποία στηρίζεται στο δόγμα ότι η δύναμη και η ευημερία μιας χώρας συνδέονται στενά με τα αποθέματα του κράτους σε χρυσό καθώς και με τον κινητό πλούτο των ιδιωτών. Αρχικά είχε πολλούς οπαδούς, αργότερα όμως κατακρίθηκε ως τεχνητό κατασκεύασμα και καταπολεμήθηκε ως εμπόδιο στην ελεύθερη ατομική πρωτοβουλία στον τομέα της βιομηχανίας. O Γάλλος πολιτικός Ζαν Μπατίστ Κολμπέρ.